Акан 20-мӗшӗнче «Чӑваш пики-2011» жюри членӗсем конкурс финалӗнче ӑмӑртакансене палӑртрӗҫ. 19 хӗртен финала 12-шӗ лекрӗҫ. Финалистсене жюри ӑмӑртакансен пултарулӑх хӑйнеевӗрлӗхне, илемлӗхне, ташӑ тата сцена ӑсталӑхне кура суйланӑ.
Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗнчен килнӗ 17-25 ҫулти 12 пултаруллӑ чӑваш чиперукӗ чӑвашла чип-чипер калаҫать.
Ӑмӑрту паян (ака, 22) «Mega-Galaxy» культурӑпа кану центрӗнче вӗҫленӗ. Сцена ҫинче илемлӗ номерсем кӑтартнипе пӗрле хӗрсенчен чӑваш халӑхӗн историйпе йӑли-йӗркине лайӑх пӗлнине ыйтӗҫ. Халӑх тумне илемлӗн тӑхӑнса, хӑйсем пӗҫернӗ чӑвашла апат-ҫимӗҫе тутантарса, ӑнлантарса кӑтартнӑ хыҫҫӑн тин жюри кӑҫалхи чӑн-чӑн Чӑваш пикине палӑртӗ.
2011 ҫулхи акан 16-мӗшӗнче Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче наци культурин «Туслӑх хӗлхемӗ» республика фестивалӗ иртрӗ.
Фестивалӗн тӗллевӗ шкул ачисене чӑвашлӑх тӗнчине кӗртесси, чи пултаруллисене, чи тав́ҫӑруллисене палӑртасси пулчӗ.
Конкурса 59 ача хутшӑнчӗ. Вӗсем номинацие кура 3 ушкӑна уйрӑлчӗҫ.
Пӗрремӗш ушкӑнра чӑваш шкулӗнче вӗренекенсем тупӑшрӗҫ, вӗсем «Чӑвашлӑх тӗнчи» номинацире мультимеди презентацийӗсем кӑтартрӗҫ. Презентацире 3 тема пулчӗ: «Ухсай Яккӑвӗ калӑпланӑ ҫын тата ҫут ҫанталӑк сӑнарӗсем», «Юхма Мишши — ача-пӑча ҫыравҫи», «Чӑваш Енӗн тӗнче уҫлӑхне тухнӑ каччисем».
Иккӗмӗш ушкӑн «Ҫӑлтӑрчӑк» номинацире тупӑшрӗ. Кунта вырӑс шкулӗнче вӗренекенсем пулчӗҫ. Вӗсем 5 станци иртрӗҫ: «Чӗвӗлти чӑваш чӗлхи», «Илемлӗх тӗнчи», «Шахвӑрту сӑмах пуххи», «Чӑваш ҫӗр-шывӗн паллӑ ҫыннисем», «Пирӗн пултарулӑх».
Виҫҫӗмӗш ушкӑна «Шевле» номинаци пӗрлештерчӗ. «Шевле» конкурса Раҫҫей космонавтикин ҫулталӑкне халалланӑ. Вӑл «Инҫетри планетӑсен тусанлӑ сукмакӗсем ҫинче юлӗҫ пирӗн йӗрсем…» девизпа иртрӗ. «Шевлеҫӗсем» ӳкерчӗк ӳкерессипе тупӑшрӗҫ.
«Чӑвашлӑх тӗнчи» номинацире мала тухнисем:
1-мӗш вырӑн — Анисова Анна (Етӗрне районӗ, Палтай шкулӗ),
2-мӗш вырӑн — Миронова Людмила (Комсомольски районӗ, Хирти Мӑнтӑр шкулӗ),
2-мӗш вырӑн — Павлов Евгений (Элӗк районӗ, Юнтапа шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Зеленкова Анна (Патӑрьел районӗ, Турхан шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Соснова Валентина (Йӗпреҫ районӗ, Кӗлӗмкасси шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Смаева Ксения (Шӑмӑршӑ районӗ, Васан шкулӗ).
Етӗрне районӗнче 9-11-мӗш класра вӗренекенсен хушшинче Тӗнче тетелӗнче сайтсем уҫса ӑна йӗркелесе пырассипе ӑмӑрту иртнӗ. Унӑн тӗллевӗ — пултаруллӑ ачасен вӑй-хӑватне палӑртасси, информаци технологийӗсен вӑрттӑнлӑхӗсене алла илме пулӑшасси.
Конкурс кӑрлач уйӑхӗнчен пуҫласа пуш уйӑхӗччен пынӑ. Унта хутшӑнакансене ҫакӑн пек темӑсем сӗннӗ: «Юмах тӗнчине — ҫулҫӳреве», «Астӑвӑм», «Вӗҫӗ-хӗррисӗр тӗнче уҫлӑхне», «Космонавтика ҫулне халалланӑ». Конкурса 8 вӗренӳ учрежденийенчи 18 шкул ачи хутшӑннӑ. «Чи лайӑх сайт» номинацире 1-мӗш вырӑн Палтай шкулӗнче 9-мӗш класра вӗренекен Егорова Анастасийӑна (egorova.21415s04.edusite.ru) лекнӗ. Тимофеев Сергейӑн (Севетски шкулӗ) сайчӗ (mihaysn.21415s10.edusite.ru) — 2-мӗш вырӑна, Иванова Оксанӑн (Етӗрнери 2-мӗш шкул) сайчӗ (oksana.21415s02.edusite.ru) — 3-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Шел пулин те, ҫак сайтсенчен пӗринче те чӑвашла пӗр самах та тупаймӑн.
Етӗрне районӗнчи Мӑн Шемертенре ял Культура ҫуртне уҫрӗҫ. 1710 ҫын пурӑнакан Мӑн Шемертен ял тӑрӑхӗ валли ку чӑн та пысӑк уяв пулчӗ. Культура ҫуртне Чӑваш Республикин Президенчӗн «Чӑваш Республикинчи ялти култура учрежденийӗсене ҫӗнетмелли мерӑсем ҫинчен» Хушӑвне пурнӑҫа кертнӗ май ҫӗнетнӗ. Базӑллӑ культура ҫуртне уҫма Шупашкартан Чӑваш Республикин Культура министрӗ Лизакова Роза Михайловна, ҫавӑн пекех Етӗрне районӗн пуҫӗ Краснов Александр Андреевич, Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Бандурин Сергей Николаевич тата ытти чаплӑ хӑнасем килсе ҫитнӗччӗ.
Культура ҫуртне уҫнӑ май фойере ял тӑрӑхӗнчи алӗҫ ӑстисен ӗҫӗсен куравне вырнаҫтарнӑччӗ.
Мӑн Шемертен ял тӑрӑхне пурӗ 6 ял кӗрет, 1700 ытла ҫын пурӑнать.
Тӗрӗк чӗлхисен аслӑ ӑсти Николай Ашмарин академик 17 томлӑ «Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекин» («Thesaurus linguae tschuvaschorum») пӗрремӗш кӗнекине Хусанта пичетленӗренпе юпа уйӑхӗнче 100 ҫул ҫитрӗ.
Ҫак уява Хусанта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем, таврапӗлӳҫӗсем, журналистсем, шкул ачисем анлӑн паллӑ турӗҫ. Тӗпчевҫӗ ентешӗсем Етӗрне районӗнчи Ачакри вӑтам шкулта вӗренекенсемпе учительсем Н.И. Ашмарин ячӗпе ҫыхӑннӑ вырӑнсем тӑрӑх экспедицине тухрӗҫ. Вӗсем «Сувар» хаҫат редакцийӗнчи ҫаврасӗтелте пулчӗҫ, унта таврапӗлӳҫӗсен пӗрлешӗвӗн Председателӗ Виталий Станьял ертсе пынӑ ларура хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен каласа пачӗҫ. Унтан чӑваш халӑх ӑсчахӗ, паллӑ таврапӗлӳҫӗ Василий Дедушкин кӑтартса ҫӳренипе Ар масарӗнче Н.И. Ашмарин, Н.В. Никольский, К.Ф. Фукспа П.И. Талиев вилтӑприсем ҫине чечек кӑшӑлӗсем хучӗҫ, «Чебоксарская» урамӗнче тата Н.И. Ашмарин пурӑннӑ ҫуртра (М.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫитсе пынӑ май тӗрӗслевсем иртеҫҫӗ. Акӑ нумай пулмасть, эрнекен, ҫурлан 27-мӗшӗнче шкул автобусӗсене тӗрӗслекен пӗрлехи комисси членӗсем Етӗрне районне ҫитсе вырӑнти автобуссем 2010-11 вӗренӳ ҫулӗнче пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулсене ачасене турттарма епле хатӗрленнине тӗрӗслерӗҫ. Вӗсемпе пӗрле Етӗрне районӗнчи ҪҪХПИ ШӖУ (ОВД ГИБДД) инспекторӗ тата Чӑваш Республикинчи Патавтоҫул управленийӗн патшалӑх инспекторӗсем пучӗҫ. Тӗплӗ тӗрӗслерӗҫ.
Етӗрне районӗнчи вӗренӳ учрежденийӗсенче пурӗ 20 автобус: 20 КАВЗ, 3 САРЗ, 3 ПАЗ, 2 Газель.
Тӗрӗслевҫӗсем пур хут та йӗркеллине, техника юсавлине ҫирӗплетрӗҫ — ача-пӑчана вӗсем шкула илсе ҫӳреме юрӑхлӑ.
Утӑн 31-мӗшӗнче, шӑматкун, Етӗрне районне кӗрекен Анатри Явӑшра ял уявӗ иртрӗ. Шӑрӑх ҫанталӑк тӑчӗ пулин те халӑх нумай пухӑнчӗ.
Чи малтан, паллӑ ӗнтӗ, ял ҫыннисене тӗрлӗ пуҫлӑхсем саламларӗҫ — Етӗрне районӗн пуҫлӑхӗ Александр Краснов, район администрацийӗн ертӳҫи Сергей Бандурин, Чӑваш Республикин Экономаталану министерствин провӑпа кадр политикин начальникӗ Александр Рыбаков, Шупашкар хула администрацийӗн представителӗ Галина Никифорова, Етӗрне тӗп пулницин аслӑ тухтӑрӗ Владимир Кузьмин. Мӑн Явӑш ял тӑрӑхӗн (Анатри Явӑш унта кӗрет) пуҫлӑхӗ Татьяна Леонтьева та айӑккинче тӑмарӗ — пухӑннӑ ҫынсене ҫак савӑнӑҫлӑ уяв ячӗпе пысӑк салам сӑмахӗ каларӗ.
Ял уявӗнче савӑнмалли пайтахччӗ. Ачасем «Асфальт ҫинчи ӳкерчӗк», «Чи капӑр ҫӳҫ» конкурсенче ӑмӑртрӗҫ. Виҫӗ хӗрачан, Анукпа Наҫтук Беловсен тата Алина Васильевӑн ҫӳҫӗ чи капӑр пулнине палӑртрӗҫ.
Юрӑ-ташӑпа явӑшсене «Вылӑ» ушкӑн (вӑл Ман Явӑшри клуб ҫумӗнче йӗркеленнӗ), «Асамат» эстрада ушкӑнӗ, Кивӗ Тинкеш ял тӑрӑхӗнчи ташӑ ушкӑнӗ, Тури Ачак шкул вӗренекенӗсем савӑнтарчӗҫ.
Етӗрне районӗнчи Палтай ял халӑхӗ нумай пулмасть нимене тухрӗ. Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнчи шӑрӑха пӑхмасӑр ҫынсем пӗрле ӗҫе тытӑнса вырӑнти икӗ ҫӑла тасатрӗҫ.
Ҫанталӑкӗ кӑҫал питӗ шӑрӑх тӑрать, ҫумӑрӗ вара ҫумасть. Курӑк типет, саралать. Йывӑҫсем те ҫулҫӑ тӑкма пуҫларӗҫ... Пӗвесем те типсех пыраҫҫӗ, ҫавна май ял халӑхӗ ҫӑлсене те пулин тасатма шутларӗ. Иккӗшӗнче те шывӗ таса марччӗ, пурисем ҫӗрсе кайнӑччӗ.
Икӗ ушкӑна пайланса ял халӑхӗ кун хушшинче ҫӑлсене тасатрӗ. Пурисене те ҫитес вӑхӑтра туса пӗтерме шутлаҫҫӗ. Вӗсен хастарлӑхне кура ҫывӑхри ял ҫыннисен те хӑйсен ҫӑлӗсене тасатас шухӑш ҫураласса шанас килет.
Чурпай ялӗ Етӗрне тӑрӑхӗнчи илемлӗ вырӑнта вырнаҫнӑ. Ҫыннисем те кунта тарават. Хастарлӑхӗпе вара ытти ялсенчен те ирттереҫҫӗ. Ак, хӗлле кӑна ял уявне ирттернӗччӗ, халӗ вара, ҫуллахи шӑрахра, тепӗр уява пухӑнчӗҫ — ялта тӗрлӗ ӳсӗмрисен тӗлпулӑвӗ иртрӗ.
Уяв йӗркелӳҫисем утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ял халӑхӗ валли интереслӗ программа хатӗрленӗ. Чи малтанах ветерансене, ваттисене, нумай ачаллӑ ҫемьесене чысларӗҫ. Кайран ял халӑхӗ юрӑпа киленчӗ (концертне те хӑйсемех хатӗрленӗ!), спорт вӑййисене хутшӑнчӗ.
Чурпайри уява чылайӑн пухӑннӑччӗ. Шӑматкунхи кану пурне те килӗшрӗ — пулӑ шӳрписӗр никама та хӑвармарӗҫ, шарккуне те пурте тутанчӗҫ.
Ҫапла, ситес вӑхӑтра Етӗрне районӗнчи Ирҫе ялӗнче ҫӗнӗ асфальтлӑ ҫул пулӗ. Ӗнер район пуҫлӑхӗ Евгений Яранский ӗҫ мӗнле пынипе яла ҫитсе паллашрӗ.
— Эрне иртсен килсе курӑр пирӗн ӗҫе — кунта вӑл вӑхӑтра ҫӗнӗ асфальт ҫулӗ пулӗ, — шантарчӗ ДРСУ ӗҫченӗ Николай Арсентьев.
Ҫула хывас ӗҫ мӗнле пынине пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн район пуҫлӑхӗ «Чебаково» ЯХК ертӳҫипе ҫурхи ака ӗҫне сӳтсе яврӗ. Ҫурхи акнӑ 500 гектар тырӑ ҫумӑр кӗтни пирки пӗлтерчӗ Сергей Архипов. Ҫитес вӑхӑтра 400 гектар ҫӗр ҫинче нумай ҫул ӳсекен курӑк акса хӑварасшӑн иккен — сухаласа тухма ӗлкернӗ те. Ядрин райдиовне панӑ интервьюра Сергей Архипов ялти лару-тӑру пирки каласа пачӗ. Ҫитӗнӳсем юлашки вӑхӑтра чылай иккен вӗсен: пӗтӗмӗшле практикӑлакан тухтӑр офисне уҫнӑ, вулавӑх тӗслӗхлисен шутне кӗнӗ, культура ҫурчӗ илемленет, шкул ҫӗнелнӗ. Йывӑрлӑхсем те пур — шывпа тивӗҫтерес йыту ҫивӗч тӑрать. Ял халӑхӗ Евгений Яранскинчен пулӑшу ыйтрӗ. Ирҫе ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗпе, Станислав Красновпа канашланӑ хыҫҫӑн, лешӗ ял халӑхӗ шывшӑн укҫа тӳлеменрен шывпа лайӑххӑн тивӗҫтерме укҫа ҫитменни ҫинчен пӗлтерчӗ.
+8.3 °C